Hướng dẫn cách đọc Spo2 chính xác cho bệnh nhân Covid-19

Đo SpO2 khá đơn giản, kẹp máy vào một ngón tay, đợi máy hiện chỉ số và đọc kết quả. Tuy nhiên có 1 số trường hợp, dù máy hiện ra chỉ số SpO2 nhưng cho ra kết quả không chính xác. Nhiều bệnh nhân thấy chỉ số SpO2 thấp đã hoảng loạn gọi điện cho bác sỹ đòi uống thuốc steroid (medrol hay dexamathasone) hay yêu cầu khẩn cấp đi viện. Để người dân sử dụng máy SpO2 tốt hơn tôi xin đưa ra một số chú ý sau:

1. KIỂM TRA XEM MÁY CÓ BẮT ĐƯỢC MẠCH NẨY KHÔNG?

Như chúng ta đã biết, SpO2 là phương pháp đo độ bão hoà ôxy máu tại mao mạch thông qua mạch nẩy. Nôm na là đo lượng ôxy ở trong máu ở nơi có mạch nẩy. Do đó tín hiệu mạch nẩy không ổn định, hoặc không có mạch nẩy thì giá trị SpO2 không chính xác. Hầu hết các máy đo SpO2 hiện nay đều có hiện thị sóng mạch để xác định có mạch nẩy. Nếu ta thấy sóng mạch đều thì có thể tin tưởng giá trị SpO2 (hình 1). Nếu sóng mạch không đều (hình 2), giá trị SpO2 không được công nhận, ta nên kiên trì đợi thêm 1 lúc cho tới khi sóng mạch đều để đọc được giá trị SpO2 chính xác nhất (xem clip 3). Một số máy không cho ra hình ảnh sóng mạch mà chỉ cho ra hình ảnh cột mạch nhảy nhảy theo nhịp mạch nẩy bên cạnh chỉ số SpO2 (hình 4). Với loại này, hình ảnh chụp tĩnh (chụp ảnh) không cho phép bác sỹ biết được tín hiệu mạch nẩy có tốt không? Trong trường hợp này tôi thường yêu cầu người bệnh quay 1 đoạn clip ngắn 15 giây để quan sát xem nhịp mạch có nẩy đều hay không! Nên nhớ: “KHÔNG THẤY MẠCH NẨY ĐỀU, GIÁ TRỊ SpO2 KHÔNG CHÍNH XÁC”

2. ĐO GIÁ TRỊ SpO2 NỀN

Giá trị SpO2 bình thường thường dao động từ 95-100% (tài liệu tham khảo 1, 2, 3). Tuy nhiên một số người có SpO2 bình thường luôn thấp chẳng hạn BN bị COPD, người lớn tuổi…Với những trường hợp có SpO2 bình thường luôn thấp hơn 94% như thế này, tôi thường tiến hành can thiệp điều trị Steroid khi SpO2 của họ giảm đi 2-3% so với nền. Do vậy máy móc xếp SpO2 96% vào nhóm nguy cơ trung bình như đâu đó hướng dẫn có thể đẩy BN vào tình huống phải uống steroid sớm và có thể làm bệnh nặng hơn khi hệ miễn dịch bị ức chế trong khi bệnh chưa chuyển qua giai đoạn phản ứng miễn dịch thái quá. Do vậy với toàn dân Việt Nam, nếu có thể hãy tự đo SpO2 của mình lúc khoẻ mạnh để biết GIÁ TRỊ SpO2 NỀN của mình là bao nhiêu và khi bị Covid hãy cung cấp thông tin này cho BS đang theo dõi bệnh cho các bạn. Điều này giúp các bác sỹ xác định chính xác hơn giai đoạn bệnh của các bạn để có điều trị phù hợp. Với các bác sỹ, khi phát hiện BN Covid trong giai đoạn 5-7 ngày kể từ khi khởi phát, nếu chưa có giá trị SpO2 nền, thì nên hướng dẫn BN đo SpO2 và ghi nhận giá trị SpO2 này như giá trị SpO nền để tiện theo dõi trong giai đoạn sau khi BN có thể chuyển nặng.

3. ĐO SpO2 KHI NÀO?

Nhiều BN căng thẳng khi đo SpO2 và thường thở sâu thở nhanh làm chỉ sổ SpO2 tăng cao hơn giá trị thực tế của họ lúc đó. Điều này có thể trì hoãn điều trị steroid và làm cho bệnh nặng hơn. Đo khi ngủ hoặc khi nghỉ ngơi cho kết quả chính xác nhất. Nếu BN căng thẳng có thể để máy trên tay bệnh nhân và yêu cầu BN làm việc khác để đánh lạc hướng sự chú ý của BN chẳng hạn như đề nghị BN xem tivi, hoặc chủ động nói chuyện với BN…

4. KIỂM TRA PIN

Một số máy khi sắp hết pin thay vì báo yếu pin, máy vẫn cho hiện thị các chỉ số SpO2 và mạch. Nhiều trường hợp rút máy ra khỏi tay BN, máy vẫn báo SpO2 98-99% tuy nhiên ta có thể thấy tín hiệu đèn báo sẽ run rẩy. Khi nghi ngờ, các bạn có thể thay pin mới và đo lại.

5. CHỌN MÁY SpO2 TỐT

Trong thời gian vừa qua, rất nhiều máy SpO2 được đưa vào thị trường Việt Nam tốt có, ổn có nhưng cũng rất nhiều máy rởm. Các máy rởm thường cho kết quả không chính xác. Đặc điểm các máy rởm là rẻ tiền (50K-200K), nhìn rất ọp ẹp, không in tên thương mại lên sản phẩm. Các máy có thương hiệu lớn, chất lượng tốt như Nonin, Beurer… có giá từ 1.5 – 2 triệu 1 máy.